LUẬT ĐIỆN LỰC (SỬA ĐỔI): CƠ SỞ PHÁP LÝ CHO PHÁT TRIỂN NĂNG LƯỢNG BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM

Chủ nhiệm Ủy ban KHCN&MT của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi)

Ngày 30/11/2024, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) với tỷ lệ biểu quyết tán thành cao đạt 91,65% (439/463 đại biểu). Luật này được kỳ vọng sẽ tạo ra bước đột phá lớn trong lĩnh vực phát triển năng lượng tại Việt Nam, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng về điện năng.

TẦM QUAN TRỌNG CỦA LUẬT ĐIỆN LỰC (SỬA ĐỔI):

Luật Điện lực (sửa đổi) thay thế Luật Điện lực 2004 (đã qua nhiều lần sửa đổi, bổ sung) và chính thức có hiệu lực từ ngày 01/02/2025. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm cụ thể hóa các chủ trương lớn của Nghị quyết số 55-NQ/TW về Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, đồng thời hướng đến mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26.

Trong bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và xu hướng chuyển đổi năng lượng xanh trên toàn cầu, Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ là công cụ pháp lý giúp tháo gỡ những rào cản, đồng thời thúc đẩy đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, hydrogen, và điện hạt nhân.

NHỮNG ĐIỂM MỚI NỔI BẬT TRONG LUẬT ĐIỆN LỰC (SỬA ĐỔI):

1. Quy hoạch và đầu tư phát triển điện lực:

Luật nhấn mạnh yêu cầu đặc thù trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, với sự phân cấp rõ ràng giữa các bộ ngành trung ương và địa phương. Các cơ chế mới bao gồm:

• Bổ sung quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án nguồn điện.

• Xây dựng cơ chế đặc biệt cho các dự án điện khẩn cấp nhằm đảm bảo an ninh cung cấp điện trong trường hợp thiếu hụt năng lượng.

2. Phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới:

Luật quy định chi tiết về phát triển năng lượng tái tạo với trọng tâm là:

• Điện gió ngoài khơi: Phân loại thành dự án gần bờ và ngoài khơi, đảm bảo khai thác tối đa tiềm năng biển Việt Nam.

• Hydrogen và điện hạt nhân: Được xây dựng thành các chương riêng để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển năng lượng mới.

Bên cạnh đó, cơ chế tự sản, tự tiêu đối với các dự án năng lượng tái tạo được đặc biệt ưu tiên, phù hợp với xu hướng toàn cầu.

3. Lộ trình xóa bỏ bù chéo giá điện:

Một trong những nội dung quan trọng là việc giảm dần tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các nhóm khách hàng và vùng miền, đảm bảo giá điện phản ánh đúng chi phí sản xuất và phân phối. Điều này hướng đến sự minh bạch và công bằng trong thị trường điện.

4. Hoàn thiện cơ chế vận hành thị trường điện:

Luật bổ sung các quy định về:

• Mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện và khách hàng lớn.

• Quy định mới về thị trường điện kỳ hạn, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế.

5. Tăng cường an toàn điện và bảo vệ môi trường:

Các quy định mới chú trọng:

• Bảo vệ công trình điện lực và an toàn hồ chứa thủy điện.

• Áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật cao để đảm bảo an toàn cho người dân và môi trường.

CẤU TRÚC CHI TIẾT CỦA LUẬT ĐIỆN LỰC (SỬA ĐỔI):

Luật được cấu trúc thành 9 chương, 81 điều, bao quát các lĩnh vực từ quy hoạch, phát triển điện lực đến bảo vệ môi trường. Một số chương quan trọng bao gồm:

• Chương I: Quy định chung, có 08 Điều. Nội dung chủ yếu: (i) Chính sách của Nhà nước về phát triển điện lực hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường, chuyển dịch năng lượng và các cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. (ii) Thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước về giá điện, áp dụng cơ chế giá điện phù hợp với các nhóm khách hàng sử dụng điện và trạm sạc điện phục vụ phương tiện giao thông xanh; chính sách phát triển điện phục vụ vùng nông thôn, đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. (iii) Bổ sung giải thích từ ngữ một số khái niệm liên quan đến hoạt động điện lực.

• Chương II: Quy hoạch phát triển điện lực và đầu tư dự án điện lực, có 04 Mục, 22 Điều. Nội dung chủ yếu: (i) Yêu cầu đặc thù của Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia và Phương án phát triển mạng lưới cấp điện trong Quy hoạch tỉnh; (ii) Bổ sung cơ chế đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư nguồn điện, theo dõi tiến độ và cơ chế xử lý các dự án nguồn điện chậm tiến độ; (iii) Bổ sung quy định việc đầu tư, xây dựng công trình điện khẩn cấp nhằm bảo đảm an ninh cung cấp điện.

• Chương III: Phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, có 2 Mục, 16 Điều. Đây là Chương được bổ sung mới nhằm thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng, Nghị quyết của Chính phủ về phát triển điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, đặc biệt là điện tự sản, tự tiêu và điện gió ngoài khơi, điện hạt nhân và hydrogen.

• Chương IV: Giấy phép hoạt động điện lực bao gồm 13 Điều quy định cụ thể việc cấp, thu hồi giấy phép hoạt động điện lực trong phát điện, truyền tải điện, phân phối điện, bán buôn điện, bán lẻ điện theo phân cấp giữa cấp trung ương và cấp địa phương.

• Chương V: Hoạt động mua bán điện, có 03 Mục, 29 Điều. Nội dung sửa đổi, bổ sung trong Chương này chủ yếu về: (i) Hợp đồng kỳ hạn điện; (ii) Mua bán điện trực tiếp giữa khách hàng sử dụng điện lớn và đơn vị phát điện; (iii) Quyền và nghĩa vụ của đối tượng tham gia thị trường điện cạnh tranh; (iv) Giá điện và giá các dịch vụ về điện theo các cấp độ thị trường điện cạnh tranh.

• Chương VI: Vận hành, điều độ Hệ thống điện quốc gia, có 13 Điều. Nội dung sửa đổi, bổ sung trong Chương này chủ yếu về vận hành, điều độ hệ thống điện quốc gia, liên kết lưới điện với nước ngoài và quản lý nhu cầu điện.

• Chương VII: Bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện, có 03 Mục, 22 Điều. Nội dung chủ yếu: (i) Bảo vệ an toàn công trình nguồn điện; (ii) Kiểm định an toàn kỹ thuật thiết bị, dụng cụ điện; (iii) Yêu cầu chung về an toàn điện; đồng thời, bổ sung 01 mục mới (với 06 Điều) về an toàn theo đặc thù trong lĩnh vực thủy điện mà Luật Thủy lợi và Luật Tài nguyên nước hiện hành chưa quy định.

• Chương VIII: Trách nhiệm quản lý nhà nước về điện lực, có 04 Điều, quy định về trách nhiệm và nội dung quản lý nhà nước về điện lực theo nguyên tắc phân cấp, bảo đảm cụ thể, công khai và minh bạch.

• Chương IX: Điều khoản thi hành, có 03 Điều, trong đó bổ sung 01 Điều quy định chuyển tiếp nhằm bảo đảm việc áp dụng luật được thống nhất, không có khoảng trống pháp lý khi Luật này có hiệu lực.

LỢI ÍCH TỪ LUẬT ĐIỆN LỰC (SỬA ĐỔI):

• Thúc đẩy năng lượng tái tạo: Tạo cơ chế pháp lý hỗ trợ mạnh mẽ cho điện mặt trời, điện gió, và các nguồn năng lượng mới.

• Đảm bảo an ninh năng lượng: Đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về điện năng, tránh nguy cơ thiếu hụt trong tương lai.

• Thu hút đầu tư: Cơ chế đấu thầu và quy định minh bạch sẽ mở đường cho các nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước.

• Bảo vệ môi trường: Gắn kết giữa phát triển điện lực và mục tiêu giảm phát thải, phù hợp với xu thế toàn cầu.

KẾT LUẬN:

Luật Điện lực (sửa đổi) là một bước tiến lớn trong chiến lược phát triển ngành năng lượng Việt Nam, đặt nền móng cho sự phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Đây cũng là lời khẳng định mạnh mẽ của Việt Nam đối với cam kết bảo vệ môi trường và chuyển đổi năng lượng xanh.

Với Luật mới, các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng sẽ có cơ hội lớn để góp phần vào sự phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường của đất nước.

- Theo Báo Điện Tử Chính Phủ
VIETNGA ENERGY
Tiết kiệm - Hiệu quả - Bền vững

Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Điện lực (sửa đổi)