QUỸ TIẾT KIỆM NĂNG LƯỢNG – GÓC NHÌN MỚI CHO CHUYỂN ĐỔI XANH VIỆT NAM

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy báo cáo một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả - Ảnh: daibieunhandan.vn

Tăng trưởng xanh không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu. Để hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0”, Việt Nam cần một cơ chế tài chính mạnh mẽ, linh hoạt và bền vững. Đề xuất thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là bước đi thiết thực để khơi thông dòng vốn xã hội hóa vào chuyển đổi năng lượng

THÀNH LẬP QUỸ RIÊNG: ĐÒN BẨY CHO CHUYỂN ĐỔI HIỆU QUẢ

Sáng (09/06/2025), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp tục phiên họp góp ý cho dự thảo sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Một trong những điểm then chốt là quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả – một nội dung được Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đánh giá là “cần thiết để thể chế hóa Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị”.

Hiện nay, nhiều quốc gia như Hoa Kỳ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc đều đã hình thành các Quỹ tương tự, hoạt động như đòn bẩy hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn và công nghệ tiết kiệm năng lượng. Việt Nam cần đi theo hướng này, nhất là trong bối cảnh nhu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng đang trở nên cấp thiết.

Quỹ sẽ vận hành theo cơ chế ủy thác vốn, sử dụng chủ yếu từ nguồn xã hội hóa, giúp huy động được nguồn lực tư nhân, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách Nhà nước như các Quỹ hiện hành.

LÝ DO QUỸ KHÔNG THỂ SÁP NHẬP

Trước một số ý kiến đề xuất tích hợp Quỹ mới vào Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia hay Quỹ Bảo vệ môi trường, Ủy ban đã lập luận rõ: việc giữ riêng Quỹ là cần thiết. Lý do chính:

• Quỹ tiết kiệm năng lượng có đặc thù yêu cầu vốn lớn, thời gian thu hồi vốn dài, cần linh hoạt về mô hình tổ chức và vận hành.

• Nguồn vốn xã hội hóa yêu cầu cơ chế đảm bảo vốn và minh bạch, khác biệt hoàn toàn với các quỹ dùng vốn ngân sách nhà nước và giới hạn tín dụng.

• Việc giữ riêng sẽ tạo điều kiện thử nghiệm các mô hình tài chính đổi mới như mô hình ESCO, hợp tác công-tư (PPP), và cho vay ưu đãi.

Dự thảo Luật hiện đã quy định cụ thể tại khoản 4, khoản 5, Điều 41a về mô hình tổ chức, nguồn vốn và phương thức hoạt động, đồng thời giao Chính phủ và Thủ tướng quy định chi tiết sau.

DÁN NHÃN NĂNG LƯỢNG VẬT LIỆU XÂY DỰNG: THÊM BƯỚC NHẢY VỌT

Một điểm mới đáng chú ý khác là bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng – nhằm kiểm soát mức tiêu hao năng lượng ngay từ khâu đầu vào của các công trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy khẳng định đây là nội dung quan trọng, tạo nền tảng pháp lý để Bộ Xây dựng triển khai loạt biện pháp thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong ngành xây dựng.

Hoạt động dán nhãn sẽ tập trung trước vào một số chủng loại vật liệu phổ biến, trên cơ sở đề án đã được Bộ Xây dựng xây dựng, có đánh giá kỹ về:

• Tính khả thi kỹ thuật & năng lực thử nghiệm trong nước

• Khả năng sản xuất và tiêu chuẩn tương thích với điều kiện Việt Nam

• Tác động kinh tế và lợi ích dài hạn

Việc dán nhãn không chỉ góp phần thúc đẩy chuyển dịch xanh trong ngành VLXD, mà còn là đòn bẩy để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng xuất khẩu

Các đại biểu dự phiên họp - Ảnh: daibieunhandan.vn

TĂNG CƯỜNG CƠ CHẾ ƯU ĐÃI & SỐ HOÁ QUẢN LÝ NĂNG LƯỢNG

Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: sửa đổi Luật lần này không chỉ để khắc phục các điểm nghẽn suốt hơn 15 năm qua, mà còn nhằm chuẩn bị nền móng pháp lý cho chuyển đổi số, phát triển năng lượng tái tạo và tăng trách nhiệm sử dụng năng lượng của doanh nghiệp.

Ông cũng lưu ý:

• Dự thảo cần tránh quy định chồng chéo, đơn giản hóa thủ tục, khuyến khích mạnh mẽ mô hình vay vốn ưu đãi, miễn giảm thuế thay vì biện pháp hành chính cứng nhắc.

• Bổ sung quy định các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng phải phân định rõ vai trò, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả phối hợp.

• Khuyến khích sử dụng hệ thống giám sát năng lượng số hóa, giảm gánh nặng kiểm tra thủ công, tăng tính minh bạch và kiểm soát hiệu quả.

Đặc biệt, cần tổ chức các chiến dịch truyền thông, nền tảng số, mạng xã hội để nâng cao nhận thức cộng đồng – nhất là trong khối doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp - Ảnh: daibieunhandan.vn

Với hơn 11 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm toán năng lượng, mô hình ESCO và điện mặt trời áp mái, VIETNGA ENERGY đánh giá cao định hướng thành lập Quỹ tiết kiệm năng lượng và bổ sung cơ chế dán nhãn VLXD – hai trụ cột hỗ trợ doanh nghiệp và ngành xây dựng tiến tới sử dụng năng lượng hiệu quả và bền vững.

Khuyến nghị:

• Doanh nghiệp: Chủ động cập nhật thông tin, xây dựng kế hoạch tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ; đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng và vật liệu đạt tiêu chuẩn dán nhãn.

• Ngân hàng & tổ chức tài chính: Cần chuẩn bị cơ chế phối hợp với Quỹ để đồng tài trợ các dự án tiết kiệm năng lượng quy mô vừa và lớn.

• Nhà đầu tư: Coi đây là cơ hội chiến lược để rót vốn vào các công ty năng lượng hiệu quả, mô hình ESCO và công nghệ xây dựng xanh.

• Cơ quan quản lý: Đẩy nhanh quá trình ban hành hướng dẫn, Nghị định chi tiết theo Điều 41a, bổ sung tiêu chí đánh giá hiệu quả Quỹ.

• Truyền thông - Đào tạo: Đẩy mạnh tuyên truyền Luật mới, xây dựng bộ chỉ dẫn kỹ thuật cho doanh nghiệp về dán nhãn và kiểm toán năng lượng.

- Theo tapchicongthuong.vn

VIETNGA ENERGY
Tiết kiệm - Hiệu quả - Bền vững